فیشــــــنگار

بر اساس آن مقدمه و این نمونه می توان گفت توفیق زن بیش از مرد است و اگر انسان تنزل کند حداقل باید بگوید زن همانند مرد است. زیرا تقریباً شش سال قبل از این که مرد، مکلف بشود، زن را ذات اقدس اله به حضور پذیرفته است.

زن همین که از نه سالگی گذشت و وارد دهمین سال زندگی شد، خدا او را به حضور می پذیرد و با او سخن می گوید و روزه را بر او واجب می کند، مناجاتهای او را به عنوان دستور مستحب شرعی گوش می دهد.

آن وقتی که هنوز مرد به عنوان یک نوجوان مشغول بازی است، زن مشغول راز و نیاز و نماز است.

شش سال زمینه سازی کردن و از دوران نوجوانی او را به حضور پذیرفتن، نماز را که عمود دین است بر او واجب کردن، روزه را که سپر دین است و حج را که وفد الی الله است و مهمانان در آن سفر به ضیافتگاه خداوند می روند، بر زن واجب کردن، اینها همه نشانه آن است که زن برای دریافت فضائل، شایسته تر از مرد است. و اگر این منطق درست تبیین و اجرا گردد، نتیجتاً معلوم خواهد شد که زن بالاتر از مرد و لااقل همتای مرد است.

زن گرچه ممکن است در طی دوران عادت از برخی از عبادت محروم باشد اما تمامی آن ها جبران پذیر است، زیرا قضای روزه ها را به جا می آورد و برای نماز اگر وضو بگیرد و در مصلای خود رو به قبله بنشیند، و به مقدار نماز، ذکر بگوید ثواب نماز را می برد. همان گونه که اگر مسافری پس خواندن دو رکعت واجب، سی یا چهل بار تسبیحات اربعه را تکرار کند، جبران آن دو رکعت ساقط شده را خواهد کرد. پس این گونه از فضائل جبران پذیر است.

عمده آن است که مرد وقتی پانزده سالگی را تمام نمود و وارد شانزدهمین سال زندگی شد، شایستگی خطاب الهی را کسب می نماید و قبل از آن چنین لیاقتی ندارد، زیرا بلوغ زمینه تشرف به مقام عبودیت است.

منبع: زن در آیینه جلال و جمال

در برابر توهم آنان که، زن را همتای مرد نمی دانند و برای توجیه نظر خود هم به خطبه نهج البلاغه و روایات مشابه آن استشهاد می نمایند و هم مستند این استشهاد و استنباط را محرومیت زن از نماز و روزه و...در برخی از ایام سال می دانند، تحقیقی اساسی ضروری است تا روشن شود که، زن اگر موفق تر از مرد نباشد لااقل همتای مرد است. برای تبیین این موضوع مقدمه ای کوتاه لازم است. و آن این که:

اولاً: دستورات دینی برای سالکان الی الله سندی خوب و راهنمایی ضروری و لازم است، کسی که اهل راه نیست، یا در راه نیست، یا توان رفتن ندارد، دین برای او برنامه ای ارائه نمی دهد، ولی برای کسانی که اهل راه اند و توان طی صراط مستقیم را دارند برنامه و مقررات وضع می کند.

ثانیاً: آمادگی هر کس برای طی این راه نزدیک تر و زودتر و بیشتر باشد برنامه های دینی هم برای او مناسب تر و بیشتر خواهد بود.

موید این سخن آن است که یک سلسله تکالیفی برای انبیا وجود دارد که دیگران از آن تکالیف محرومند. مثلاً برای خاتم انبیا - علیه الصلاة و علیه السلام - تکالیف خاصی در زمینه عبادات نظیر نماز شب هست که دیگران در آن فیض شرکت ندارند. گرچه اصل نماز شب برای همگان روا و فضیلت است اما التزام به آن اختصاص به رسول خدا صلی الله علیه و آله دارد، با این که امر به نمازهای پنجگانه در کنار مسأله نماز شب آمده است.

اقم الصلاة لدلوک الشمس الی غسق اللیل و قرآن الفجر ان قرآن الفجر کان مشهوداً (537)
نماز را از زوال آفتاب تا نهایت تاریکی شب برپا دار، و نماز صبح را، زیرا نماز صبح مقرون با گواه - فرشتگان - است.
اما در همین سوره و در کنار این آیات می فرماید:
و من اللیل فتهجد به نافلة لک عسی ان یبعثک ربک مقاما محمودا (538)
و پاسی از شب را زنده بدار، تا برای تو نافله ای باشد، امید که پروردگارت تو را به مقامی ستوده بار دهد.
یعنی این یک دستور خاص و نافله ای است که فقط برای تو است. نمازهای پنجگانه یک فریضه و واجب عمومی و نماز شب یک فریضه اختصاصی است. نباید از قرینه نافله استفاده کرد که نماز شب برای آن حضرت مستحب بوده بلکه کلمه نافلة صفت است برای موصوف محذوف یعنی و من اللیل فتهجد به فریضة نافلة لک یعنی فریضة زائدة، نظیر این مطلب که: ابراهیم علیه السلام از ما فرزند خواست ما به او نوه هم دادیم، آنجا که می فرماید:
و وهبنا له اسحاق و یعقوب نافلة و کلا جعلنا صالحین (539)

و اسحاق و یعقوب را افزون بر او بخشیدیم و همه را از شایستگان قرار دادیم.
که در این آیه نافله از نظر ادبی، صفت قرار گرفته برای هبه یعقوب که نوه است نه صفت اسحاق. غرض آن که نماز شب برای رسول خدا صلی الله علیه و آله واجب بود و علت وجوب هم آن بود که حضرتش جهت پذیرش این تکلیف آماده تر از دیگران است. هر روحی که آماده تر باشد و هر جانی که لایق تر باشد تکالیف و دستورات بیشتری متوجه اوست.

منبع: زن در آیینه جلال و جمال

روایتی که در نهج البلاغه وارد شده است، به عنوان یک قضیه حقیقیه نیست، تقریباً نظیر قضیه شخصیه یا قضیه خارجیه است، اصل قضیه این است که عایشه، این جنگ را به راه انداخت. اهل سنت هم معتقدند جنگ جمل را او به پا نموده و سبب و محرک، او بوده است. چه این که ابن ابی الحدید معتزلی از بزرگان اهل سنت قبول کرده است که: قد اخطات منتها توهم او و امثال او این است که تابت و ماتت تائبة ولی دیگران می گویند لم تمت تائبة.

به هر صورت بعد از این که در جریان جنگ جمل، عایشه سوار شتر شد و طلحه و زبیر را هم تحریک کرد و خونها فراوانی ریخته شد و سرانجام شکست خورد، امیرالمؤمنین - علیه افضل صلوات المصلین - این سخنان را بیان فرمود.

همان گونه که درباره همین جریان جنگ جمل و مردم بصره، خطبه ای با عنوان فی ذم اهل البصرة بعد وقعة الجمل در نهج البلاغه آمده است که:
کنتم جند المراة و اتباع البهیمة (528)

شما سپاه زن بودید - فرماندهی شما را عایشه به عهده داشت -، و دنباله رو حیوان چهارپایی شدید، یعنی آن شتر که عایشه را می برد، جلو حرکت می کرد و شما هم به دنبال آن نا آگاهانه حرکت می کردید.می فرماید: شما نا آزموده این کار را انجام دادید و به کار نپخته ای اقدام کردید.

در خطبه 14 نیز که همین گروه را مذمت می کند، سرزمین بصره را مورد نکوهش قرار می دهد و می فرماید: موقعیت جغرافیای سرزمین شما بد است، از آسمان دور و به آب نزدیک است و...

پیروان شتر را مذمت کردن و نزدیک به آب بودن نه برای آن است که شتر بد است و یا در ساحل دریا قرار گرفتن بد است، بلکه برای آن است که راکب و ساکن آن، در این صحنه، بدرفتار نموده است. وگرنه وجود مبارک پیغمبر صلی الله علیه و آله نیز شتر سوار شد و در جریان مهاجرت، از مکه به مدینه آمد و هنگامی که وارد مدینه شد فرمود:
خلوا سبیلها فانها مامورة (529)
اهل مدینه از روی علاقه و اشتیاق شتر پیامبر را به سوی منطقه و خانه خود هدایت می کردند، و پیامبر صلی الله علیه و آله برای آن که هیچ کس آزرده نشود فرمود: کاری به شتر نداشته باشید، این شتر مأموریت خدایی دارد هر جا که خود این شتر ایستاد و زانو زد و خوابید من همانجا پیاده می شوم و شتر آمد در منزل ابو ایوب که در ردیف مستمندترین مردم مدینه بود ایستاد.
پس به دنبال شتر فتن یا سوار شتر شدن یا بر اساس حرکت شتر کار کردن، به خدی خود مذمتی ندارد، باید توجه کرد راکبش چه کسی و در چه قضیه و قصه ای است؟ آیا اگر خود حضرت امیر - سلام الله علیه - یا حضرت صدیقه طاهره - سلام الله علیها - سوار شتر یا اسب یا بغله شوند و عده ای
به دنبال ایشان حرکت کنند می توان گفت که پیروان شتر مذمومند یا پیروان است و بغله مذمومند؟

نکته دیگر این که در روایت مزبور، نقصان حظ، به نقص در ارث توجیه شده و می گوید: چون زن از ارث کمتری برخوردار است لذا محترم نیست، در صورتی که به هنگام مهاجرت پیامبر به مدینه، شتر حضرت در مقابل خانه کسی که از فقیرترین مردم مدینه بود خوابید پس نداشتن مال، نقص نیست چه این که داشتن آن کمال نیست.

خطبه مبسوطی در نهج البلاغه است که حضرت علی علیه السلام می فرماید: نشانه این که داشتن مال کمال نیست، آن است که همه انبیا از مال دنیا بهره ای نداشته اند - یا باید گفت داشتن مال کمال نیست یا معاذ الله باید گفت که خدا این کمال را به انبیای خود نداده است - آنگاه قصه موسی کلیم، عیس مسیح، داود و خود رسول خدا - علیهم الصلاة و علیهم السلام - را ذکر می کند و می فرماید وضع زندگی اینها ساده بود، پس با این شواهد فراوان معلوم می شود کمال، در فراوانی مال نیست.

مضافاً بر این که: اولاً، همان گونه که در بخش اول این فصل گذشت در بعضی از موارد زن و مرد همتای هم ارث می برند، در مواردی مرد بیشتر ارث می برد و در مواردی هم زن بیشتر ارث می برد. ثانیاً، اگر ارث زن - دختر و خواهر میت - کم است، در مقابل، تمام زندگی زن توسط مرد تأمین می شود و مهریه را نیز اضافه بر مخارج زندگی در اختیار دارد.

از لذتها و پوشیدنی ها و زیور آلات زن بهره می گیرد و تولید اینها، وظیفه مرد است یعنی بهره مهم، از آن زن و تولید مهم مربوط به مرد است.
اینجا دو مسأله دقیق و کاملاً از هم جدا وجود دارد: حضرت علی علیه السلام نمی خواهد بفرماید چون سهم ارث زن کم است او کم ارزش است، بلکه می فرماید همان مال را دین، به زن می دهد اما با سرپرستی مرد، و به عنوان مهریه و نفقه به او می دهد، حق او را مستقیماً به خود او نمی دهد، تا عهده دار دخل و خرج و زحمت تولید نباشد.

منبع: زن در آیینه جلال و جمال